نوروفیدبک را بشناسیم

نوروفیدبک یک روش درمانی است که طی آن با استفاده از ثبت امواج الکتریکی مغز و دادن بازخورد به فرد تالش میکند که نوعی خودتنظیمی را به آزمودنی آموزش دهد. بازخورد به طور معمول از راه صدا یا تصویر به فرد ارائه میشود و از این طریق فرد متوجه
میشود که آیا تغییر مناسبی را در فعالیت امواج مغزی خود ایجاد کرده است یا خیر.

در نوروفیدبک سنسورهایی که الکترود نامیده میشوند بر روی پوست سر بیمار قرارمیگیرند. این سنسورها فعالیت الکتریکی مغز
فرد را ثبت و در غالب (امواج مغزی) دراغلب موارد به شکل شبیه سازی شده در قالب یک بازی کامپیوتری یا فیلم ویدئویی به
فرد نشان میدهند. در این حالت پخش فیلم یا هدایت بازی کامپیوتری بدون استفاده از دست وتنها با امواج مغزی شخص انجام
میشود. فرد با دیدن پیشرفت یا توقف بازی و گرفتن پاداش یا از دست دادن امتیاز و یا تغییراتی که در صدا یا پخش فیلم به
وجود میآید، پی به شرایط مطلوب یا نامطلوب امواج مغزی خود برده و سعی میکند تا با هدایت بازی یا فیلم، وضعیت تولید امواج
مغزی خود را اصالح کند.

فعالیت های الکتریکی مغز که توسط سنسورهای ثبت می شوند ریشه در فعالیت الکتریکی سلول های مغزی به نام نورون ها دارند. امواج مغزی انسان سالم دارای ویژگی های خاصی است که طیف نرمال دارد اما در بیماری های مختلف دامنه فعالیت و فرکانس ها دچار تغیراتی می شود.

نوروفیدبک مانند آیینه ای برای مغز

نوروفیدبک، برای مغز انسان مانند یک آینه عمل می کند. نگاه کردن به آیینه به ما کمک میکند تا نقایص چهره مان را ببینیم و اصلاح کنیم. در واقع آینه ما را نسبت به وضعیت ظاهری مان و عیب و نقص های احتمالی موجود در آن آگاه می کند. این آگاهی و شناخت به ما کمک می کند تا در جهت رفع نقص های موجود در وضعیت ظاهری خود اقدام کنیم.

نوروفیدبک دقیقا برای امواج مغزی و عملکردهای فیزیولوژیک مغز ما به عنوان یک آینه ی پیشرفته عمل می کند. نوروفیدبک با استفاده از ابزارهای الکترونیک پیشرفته و کامپیوتر به ما کمک می کند تا از آن چه در مغز ما در حال رخ دادن است آگاه شویم.

این دستگاه واکنش های فیزیولوژیک نهفته در مغز انسان و امواج مغزی که هر لحظه بر وضعیت رفتاری و عملکردی ما اثر گذارند را ثبت می کند و بعد آن چه که در همان لحظه در مغز انسان در حال اتفاق افتادن است را کاملا دقیق، روشن و واضح روی صفحه ی نمایشگر به تصویر می کشد.

هدف درمان نورفیدبک نزدیک کردن فعالیت مغزی به حالت نرمال است.

کاربرد نوروفیدبک چیست؟

درمان نوروفیدبک یکی از درمان های رایج بیش فعالی است. کودکان بیش فعال در برخی فرکانس ها از کودکان نرمال فاصله دارند
که در درمان نوروفیدبک سعی می شود تا با تعدیل این فرکانس ها مشکالت بیش فعالی و توجه این کودکان از بین رود.

آن چه مسلم است این است که درمان بیش فعالی چند جنبه مجزا دارد و ممکن است برای درمان این اختلال ترکیبی از درمان های محتلف مانند رفتار درمانی، آموزش والدین به صلاحدید متخصص انجام شود.
از دیگر کاربرد های نوروفیدبک درمان میگرن و سردرد، اختلالان اضطرابی، انواع وسواس ها، اختلالات خلقی و افسردگی های ماژور یا دو قطبی،مشکالت خواب، اختلالات یادگیری، نقایص حافظه و فراموشی ها و سایر مشکلات عصبی و پرخاشگری است.

در هریک از این اختلال ها، الزم است جنبه های مختلف دارویی، روانی و فیزیولوژیک بررسی شده و در کنار سایر تکنیک های مداخله از رواندرمانی،مشاوره درمانی و آموزش نیز استفاده شود. بدیهی است بدون رفع نقایص عصب شناختی(مغزی) از طریق نوروفیدبک، هر اقدام درمانی دیگر بسیار سطحی و گذرا خواهد بود.

تعداد جلسات نوروفیدبک چقدر است؟

از آنجایی که این روش درمانی به منظور تقویت و اصلاح عملکرد مغز به صورت دایمی و یادگیری خودکار انجام میشود و در واقع نوعی ورزش برای قدرتمندتر کردن عملکرد مغزی است، روند جلسات در ابتدای درمان باید به صورت منظم و بدون وقفه است.

بهترین حالت برای اجرای جلسات، در ۳ گام کلی است که هر مرحله به ۵ هفته تقسیم میگردد. در گام اول (۵ هفته اول) به صورت یک روز در میان، یعنی هفته ای ۳ جلسه (روزهای فرد یا روزهای زوج) جلسات اجرا میگردد. در ابتدا ارزیابی اولیه انجام شده و بعد از ۵ هفته اول، ارزیابی ثانویه اجرا میگردد. تغییرات در مقایسه ارزیابی اولیه با ارزیابی ثانویه معمولا حدود ۳۰ الی ۵۰ درصد بهبودی میباشد که در نتیجه آن جلسات بعدی یعنی گام دوم ( ۵ هفته دوم)، هر هفته ۲ جلسه اجرا میگردد که در واقع آغاز جلسات تثبیتی محسوب میگردد.

بعد از پایان مرحله دوم، ارزیابی سوم انجام میشود که نتیجه آن با ارزیابی جلسه قبل مقایسه میگردد و به طور معمول دارای ۵۰ تا ۷۰درصد بهبودی نسبت به ارزیابی قبل میباشد. سپس وارد گام سوم و ادامه جلسات تثبیتی میشویم با برنامه هفته ای ۱ جلسه تا مدت ۵ هفته (یعنی به طور کل ۵ جلسه در طول مرحله سوم).

گام اول:  ارزیابی۱ و  ۱۵ جلسه به صورت یک روز در میان

گام دوم:  ارزیابی۲ و  ۱۰ جلسه ۲ روز در هفته

گام سوم: ارزیابی۳ و  ۵ جلسه ۱ روز در هفته

علت اجرای جلسات بدین شکل ایجاد پایداری اثرات درمانی و تثبیت شدن نتایج آن است. در واقع جلسات نوروفیدبک را نباید به یکباره قطع کرد چرا که امکان دارد نشانه ها مجدد بازگشت کند.

البته در مواردی که شدت مشکل کمتر باش تعداد جلسات نیز کاهش میابد و هر یک از گام های مطرح شده در تعداد جلسات حضور تقیلیل میابد.